Blog

Zegarmistrzostwo to z definicji dziedzina sztuki użytkowej związana z praktycznym wskazywaniem czasu oraz doskonaleniem sposobów jego pomiaru, ale to także forma rzemiosła artystycznego i wyrafinowanego kunsztu technicznego.

Zegarmistrzostwo najwyższej klasy, czyli Haute Horlogerie, to idea stałego rozwoju, innowacji, przekraczania granic oraz łączenia tradycji sięgającej setek lat wstecz ze współczesną wiedzą oraz techniką, czego efektem są wspaniałe dzieła mikro-mechaniki.

Wreszcie tradycyjne zegarmistrzostwo to dla wielu pasja oraz filozofia życia związana z zamiłowaniem do otaczania się pięknymi czasomierzami mechanicznymi, które posiadają niewątpliwy urok oraz duszę, a rytmiczna praca ich mechanizmów wprawia w zadumę.

Niemalże każdy, kto odkrył urok czasomierzy mechanicznych będzie prędzej czy później rozważał poszerzenie swoich zbiorów o kolejny zegarek. Nasuwa się wówczas pytanie:

Jaki model powinien dołączyć do kolekcji, aby stała się ona kompletna i uniwersalna ?

Uniwersalna kolekcja powinna zawierać minimum 6 typów czasomierzy:

1. Klasyczny, elegancki model garniturowy

2. Model wyposażony w Chronograf

3. Diver, czyli model przeznaczony do nurkowania

4. Model Complication, wyposażony w ciekawe komplikacje konstrukcji mechanizmu

5. Model sprzed kilkudziesięciu lat, czyli zegarek Vintage

6. Model „drugoplanowy„, czyli do zadań specjalnych.

Wymienione powyżej typy zegarków wyselekcjonowałem oczywiście na podstawie moich indywidualnych doświadczeń oraz subiektywnych odczuć, więc każdy ma prawo nie zgodzić się z takim wyborem. Dlatego też postaram się poniżej dokładnie uzasadnić moją decyzję.

1. Zegarek klasyczny, czyli ponadczasowy model na wybrane okazje.

Każda elegancka dama oraz elegancki gentleman obowiązkowo musi posiadać choć jeden czasomierz typowo reprezentacyjny, czyli stosowny wyłącznie do eleganckiego ubioru zakładanego na wybrane, doniosłe okazje oraz oficjalne przyjęcia czy bankiety.

Tego typu czasomierze powinny być dość konserwatywne w kwestii wyglądu, można by rzecz, wręcz „proste„, czyli bez zbędnych ozdobników, za to z cienkimi kopertami oraz klasycznymi, stonowanymi kolorystycznie i oszczędnymi w dekoracje tarczami – co wcale nie oznacza, iż mają być to modele niedrogie, czy przesadnie skromne.

Dlaczego zegarek klasyczny ma być nieduży, relatywnie skromny i cienki?

Otóż chodzi głównie o wygodę użytkowania podczas noszenia eleganckiego stroju – jak garnitur, frak czy smoking – co ma oczywiście związek z koszulą. Koszule z mankietami, zapinane na spinki oraz zwykłe koszule na guziki z reguły są dość wąskie, dlatego też masywny czasomierz z dużą, wysoką kopertą zwyczajnie nie chowałby się pod mankiet.

Eleganckie czasomierze nie powinny także „rzucać się w oczy„, co ma związek z zasadami zegarkowego savoir vivre. Tego typu zegarki powinny być relatywnie skromne. Wprawdzie aktualne tendencje i trendy w modzie zegarkowej zdecydowanie idą w kierunku zwiększania średnicy kopert nowych modeli, jednakże moim zdaniem modele klasyczne powinny niezmiennie pozostać niewielkie: +/-  35-38 mm średnicy.

Warto dodać jeszcze, że nie ma znaczenia czy model klasyczny będzie wyposażony w mechanizm z naciągiem manualnym lub też automatycznym. Jedyne o czym należy pamiętać, to fakt, że spora część modeli Automatic może posiadać nieco grubsze koperty, aczkolwiek jeśli czasomierz nie ma zbyt wielu komplikacji konstrukcji mechanizmu, wtedy różnica ta wynosi kilka milimetrów i nie powinna być zauważalna.

Zegarek klasyczny może być zarówno modelem współczesnym, jak i vintage.

2. Model wyposażony w Chronograf  – niekwestionowany symbol pomiaru czasu

Czasomierze wyposażone w komplikację chronografu, czyli najprościej rzecz ujmując w stoper, posiadają długą i niezwykle ciekawą historię, którą opisałem bardzo dokładnie tu: zegarki wyposażone w chronograf – kiedy powstały i do czego służą ?

Chronograf to prawdopodobnie najbardziej popularna komplikacja konstrukcji mechanizmu w historii zegarmistrzostwa, stosowana we wszelkiego rodzaju czasomierzach.

Pierwsze stopery wyglądały zupełnie inaczej niż urządzenia i zegarki, jakie znamy obecnie. Powodem stworzenia chronografów była ogromna potrzeba pomiaru krótkich odcinków czasu, co miało początkowo zastosowanie podczas wyścigów konnych.

Z biegiem czasu oraz wraz z postępem industrializacji, powstaniem pierwszych automobili, rozwojem lotnictwa itd…chronografy zaczęły pojawiać się w niemalże każdej dziedzinie życia, co więcej, odgrywały kluczową rolę w codziennym życiu milionów ludzi.

Do lat 70′ XX wieku, czyli momentu kiedy zaczęły pojawiać się coraz powszechniej pierwsze modele zegarków kwarcowych, przez dziesięciolecia dostępne były wyłącznie zegarki mechaniczne. Z tego prostego powodu wszystkie czynności, jakie wymagały coraz bardziej dokładnego mierzenia odcinków czasu, wykonywane były za pomocą czasomierzy wyposażonych w tradycyjne mechanizmy.

Stopery oraz czasomierze wyposażone w stoper odgrywają kluczową rolę we wszelkiego rodzaju zmaganiach sportowych – olimpiady, mistrzostwa świata itd. Pomiar czasu w trakcie wyścigów samochodowych, rozgrywkach drużynowych czy biegach sprinterskich stanowi od wielu lat ich immanentną część i może przesądzić o sukcesie lub porażce.

Chronografy były i nadal są dosłownie wszędzie: na lądzie, na wodzie i w powietrzu. Modele wyposażone w skale tachometryczną lub/i telemetryczną stanowiły obowiązkowe wyposażenie armii podczas wszelkich działaniach wojennych, a także obowiązkowe wyposażenie pilotów wojskowych oraz lotnictwa cywilnego. W końcu także pierwszy czasomierz, który poleciał w 1959 roku na księżyc wyposażony był także w chronograf !

Reasumując: stopery oraz czasomierze wyposażone w komplikację chronografu stanowią jedno z ważniejszych, przełomowych odkryć w całej historii zegarmistrzostwa oraz niezwykle praktyczne rozwiązanie techniczne. Dlatego właśnie posiadanie choć jednego modelu wyposażonego w chronograf stanowi obowiązkową pozycję każdej kolekcji.

3. Diver, czyli sportowy zegarek ze szczególnym przeznaczeniem do nurkowania

Czasomierze dedykowane dla nurków stanowiły od zawsze wyzwanie dla konstruktorów oraz zegarmistrzów. Stworzenie kopert zabezpieczających mechanizm przed dostaniem się wody do wnętrza koperty było celem wielu przedsiębiorstw zegarkowych już na początku ubiegłego wieku. Oczywiście największy wpływ na rozwój tego typu modeli miały wszelkie działania wojenne, gdyż pierwsze zegarki o podwyższonej wodoodporności stanowiły wyposażenie armii oraz nurków należących do elitarnych jednostek wojskowych.

Dopiero na początku lat 60′ XX wieku czasomierze przeznaczone do nurkowania zaczęły być dostępne nie tylko dla wąskiej grupie profesjonalnych nurków, ale także dla amatorów i miłośników rekreacyjnego odkrywania podwodnych głębin. Nurkowanie zaczęło stawać się formą sportu, spędzania wolnego czasu oraz ekstrawaganckim hobby.

Zdecydowanie był to moment przełomowy w historii zegarmistrzostwa, gdyż diver’y stały się na przestrzeni kilku lat wielkim rynkowym hitem. Komercjalizacja nurkowania oraz coraz większa grupa ludzi zainteresowana tą nową dziedziną sportu spowodowała, iż kolejne przedsiębiorstwa zegarkowe zaczęły prace nad stworzeniem własnych modeli przeznaczonych do użytkowania pod wodą.

Jedne z pierwszych modeli stworzone zostały przez Rolex, Jaeger LeCoultre czy Omega.

Dziś nie ma praktycznie żadnej poważnej firmy zegarkowej, która nie posiadałaby w swojej ofercie co najmniej jednego modelu stworzonego z myślą o nurkowaniu.

Na przestrzeni lat powstało wiele kultowych, rasowych diver’ów, które przeszły do historii zegarmistrzostwa ze względu na imponujące parametry techniczne oferujące możliwość nurkowania na głębokość 500 M, 1 000 M czy nawet 2 000 metrów pod wodą.

Koperty zostały dopracowane pod kątem technicznym, zwiększono klasy wodoszczelności oferowane w modelach dostępnych dla szerokiej klienteli. Szkła z pleksi zastąpiono szkłami szafirowymi, powstały zawory helowe umożliwiające użytkowanie zegarków na jeszcze większych głębokościach, stworzono modele mechaniczne ze wskaźnikiem głębokości oraz opracowano szereg praktycznych rozwiązań w aspekcie użytkowym oraz wizualnym.

Reasumując: modele dla nurków, powszechnie dostępne dla coraz szerszej klienteli od lat 60′ XX wieku, stanowią niezwykle ważny fragment historii zegarmistrzostwa. Czasomierze te posiadają charakterystyczny wygląd, duże koperty oraz obrotowy bezel z podziałką lub tabelą dekompresyjną, dodatkowo ich koronki często są zakręcane.

Zegarki te posiadają podwyższone parametry ochronne, wzmocnione, szafirowe szkła, a także paski kauczukowe lub solidne, stalowe bransolety. Pomimo, iż są to modele dedykowane do użytkowania pod wodą, dzięki wyjątkowym parametrom doskonale sprawdzają się podczas wykonywania wszelkiego rodzaju sportów, szczególnie w trudnych warunkach, kiedy zegarek narażony jest na wilgoć, kurz bądź uderzenia i otarcia.

4. Model Complication, wyposażony w komplikacje konstrukcji mechanizmu

Wydaje mi się, iż ten typ czasomierzy powinien znaleźć się w każdej kolekcji, choć należy na wstępie powiedzieć, iż jest to zdecydowanie grupa zegarków wymagających już dość sporych nakładów finansowych.

Modele wyposażone w ciekawe i rzadko spotykane komplikacje nie są dostępne dla wszystkich. Wprawdzie pod pojęciem „komplikacja” rozumiana jest każda dodatkowa funkcja zegarka mechanicznego, jak chociażby kalendarz, niemniej nawet tak relatywnie „prosta” komplikacja wymagaja już znacznie bardziej złożonej, skomplikowanej konstrukcji mechanizmu. Jest to wyzwanie dla zegarmistrzów, gdyż każda dodatkowa funkcja pociąga za sobą konieczność bardzo czasochłonnego, precyzyjnego i trudnego projektowania werku.

Modele Complication to kwintesencja tradycyjnego zegarmistrzostwa. Tym bardziej, że żyjemy w czasach kiedy zewsząd jesteśmy otoczeni urządzeniami cyfrowymi, które stale prezentują nam bieżącą datę i godzinę, więc zegarki naręczne nie są nam już potrzebne.

Czasomierze mechaniczne wyposażone w takie komplikacje, jak fazy księżyca, wieczny kalendarz, wskaźnik rezerwy chodu, Flyback chronograf, mapę nieboskłonu, Tourbillon, wskazanie 2 strefy czasowej, alarm, minutowy/godzinowy repetier…itd, stanowią manifest współczesnych konstruktorów oraz hołd ku pamięci wybitnych zegarmistrzów żyjących dziesiątki i setki lat temu.

Ciekawe oraz trudne do skonstruowania komplikacje niezwykle pociągają miłośników tradycyjnego zegarmistrzostwa. Posiadanie tego typu modelu wiąże się z wysoką, a często bardzo wysoką ceną. Wiele modeli zaliczanych do Haute Horlogerie jest poza zasięgiem i możliwościami finansowymi nawet zamożnych ludzi, gdyż są to często limitowane edycje lub nawet pojedyncze egzemplarze wyceniane na kilkaset tysięcy dolarów.

Reasumując: modele complication to marzenie każdego kolekcjonera, który doskonale zdaje sobie sprawę, jak wiele pracy oraz czasu manufaktury muszą poświęcić na ich stworzenie. Tego typu czasomierze ukazują niezwykły kunszt współczesnych zegarmistrzów, stanowią kontynuację wieloletniej tradycji oraz stanowią przykład pięknych dzieł mikro-mechaniki.

5. Model vintage, czyli czasomierze z ubiegłej epoki.

Zegarki vintage to nic innego jak egzemplarze wyprodukowane w ubiegłym wieku – a także jeszcze starsze – z reguły wyposażone w tradycyjne, mechaniczne werki – choć zaliczamy do nich także czasomierze z mechanizmami kamertonowymi lub elektromechanicznymi.

Nie jest jasno określony wiek zegarka po przekroczeniu którego to czasomierz staje się zegarkiem vintage, jednakże moim zdaniem każdy zegarek wyprodukowany przed +/- rokiem 1980 może już ubiegać się o takie miano.

Trzydziestoletnie oraz starsze zegarki najczęściej są już produktami niedostępnymi w sprzedaży, są to często modele, których producenci nie przetrwali kryzysu branży zegarkowej w latach 1970 – 1980 ubiegłego wieku, spowodowanego „zalewem” rynku tanimi zegarkami kwarcowymi.

Ponadto stare zegarki, produkowane do roku 1970 są w zasadzie wyłącznie mechaniczne. Należy mieć na uwadze ten fakt, gdyż dzisiejszy świat zegarkowy wygląda zupełnie inaczej niż jeszcze niespełna 30-40 lat temu. Zegarki, które opuszczały fabryki w połowie ubiegłego wieku różniły się wielce pomiędzy sobą, każda firma – a było ich znacznie więcej niż obecnie – produkowała całą gamę różnych modeli. Począwszy od zegarków prostych, ale eleganckich, przez modele sportowe – dedykowane dla pilotów, nurków czy kierowców rajdowych – na urządzeniach wielce skomplikowanych i bogatych w wiele funkcji kończąc.

Zegarek był przez wieki dobrem luksusowym, dopiero pod koniec XIX wieku czasomierze zaczęły stopniowo stawać się bardziej powszechne, a celem firm zegarkowych było dotarcie do jak największej grupy klientów. Jeszcze nie tak dawno wszystkie zegarki były mechaniczne, fakt ten nie był niczym nadzwyczajnym, dopiero rewolucja kwarcowa spowodowała, że obecnie jest on podkreślanym przez współczesnych producentów.

Dziś sytuacja jest dokładnie odwrotna. Producentów jest znacznie mniej, większość sprzedawanych zegarków na świecie to zegarki kwarcowe, zegarki mechaniczne uznawane są za dobro wysoce luksusowe, a ich ceny są zdecydowanie wyższe niż zegarków na baterie. Dużą rolę odgrywa dziś marketing oraz wartość marki, gdyż samo logo danego producenta potrafi podnieść cenę zegarka o kilkanaście czy kilkadziesiąt procent.

Sytuacja ta stwarza doskonałą okazję dla pasjonatów i kolekcjonerów mechanicznych czasomierzy vintage do wejścia w posiadanie wielu zegarków o różnym poziomie komplikacji oraz przeznaczenia – co przy chęci zakupu podobnych produktów pośród aktualnej oferty producentów zegarków wiązałoby się z niebotycznymi sumami i zwyczajnie byłoby dla większości hobbystów nieosiągalne.

Oczywiście błędny byłby wniosek, że zegarki vintage to niedrogie, mechaniczne zegarki, które można nabyć w prosty sposób w antykwariacie czy na serwisach aukcyjnych.

Można bez problemu stać się posiadaczem starego czasomierza już za kilkadziesiąt złotych, jednakże, aby posiadać w swej kolekcji zegarki prestiżowych marek lub stare zegarki z wieloma komplikacjami – trzeba się liczyć często z wydatkiem podobnym do zakupu dobrego, nowego zegarka z salonu jubilerskiego.

Co wyróżnia zegarki vintage ?

Stare zegarki są o wiele bardziej zróżnicowane niż dostępne aktualnie modele współczesne. Bez wątpienia trudno nie zauważyć na nadgarstku u osoby, która posiada stary zegarek, iż jest to niecodzienny i nietuzinkowy przedmiot. Stare czasomierze często mają zupełnie inny design niż produkowane obecnie. Zmienił się styl, kształt oraz wielkość kopert.

Naręczne zegarki vintage dają ich posiadaczom coś więcej niż tylko piękną historię oraz ciekawe wzornictwo – ich olbrzymią wartość stanowi unikatowość, a także niewielka ilość poszczególnych modeli, które przetrwały próbę czasu i istnieją do dziś.

Moim zdaniem, jeśli ktoś, choć raz stał się posiadaczem starego zegarka, jest wielce prawdopodobne, iż prędzej czy później będzie myślał o zakupie kolejnego.

Dlaczego ?

Ponieważ zegarki vintage mają trudny do opisania jednakże niezwykle silny urok. Tkwi w nich pewna magnetyczne siła przyciągania uwagi, moc zaczarowanego, upływającego czasu, który został zaklęty w tak niewielkim, ale jakże kunsztownym dziele człowieka.

Myślę, że ma to również związek z pewną tajemnicą oraz historią, którą każdy stary zegarek skrywa w swojej kopercie, tarczy i wskazówkach.

6. Model „drugoplanowy”, czyli zegarek do zadań specjalnych

„Drugoplanowy” to zegarek do używania w trakcie wszelkich czynności podczas których może on ulec otarciom, uszkodzeniu czy nawet zniszczeniu. Czyli krótko mówiąc w sytuacjach kiedy nie ma konieczności zakładać ulubionego, drogocennego i zadbanego czasomierza, który służy nam podczas pracy, sportu czy też w weekendy.

Posiadanie takiego czasomierza jest tym bardziej istotne gdy w naszej kolekcji przeważają  modele vintage, które mają często znacznie mniejszą wytrzymałość oraz odporność na wilgoć, wstrząsy czy uderzenia. Ponadto uszkodzenie starego zegarka może wiązać się z kosztowną naprawą, gdyż części zamienne są drogie, a często także trudno dostępne.

Generalnie „drugoplanowy” to zegarek, którym nie będziemy się zbytnio przejmować, który może być poobijany, w skrajnych przypadkach ulec zniszczeniu lub kradzieży.

Tego typu modele są już indywidualnym wyborem każdego kolekcjonera, a ich selekcja najczęściej determinowana jest finansami, gdyż dla jednego będzie to model za 500 zł lub
1 500 zł, a dla kogoś innego za 5 000 zł czy 25 000 zł.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Na koniec warto dodać jeszcze, iż prezentowane przeze mnie 6 typów zegarków to moim zdaniem minimum, jakie powinno znajdować się w uniwersalnej i dojrzałej kolekcji. Oczywiście w ramach poszczególnego typu można posiadać kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt zegarków, bowiem jak doskonale wiadomo: zegarków nigdy za wiele !