Ponieważ urodziłem się w latach 80’ ubiegłego wieku, zdecydowanie należę do pokolenia, które wychowało się w zasadzie wyłącznie na zegarkach kwarcowych, a spełnieniem marzeń każdego nastolatka w latach 90’ było posiadanie wówczas Casio G-shock’a lub też jakiegokolwiek modelu Swatch’a.
Wraz z wiekiem, moja uwaga skupiała się nadal na zegarkach kwarcowych, ale nieco bardziej prestiżowych i poważnych, jak chociażby Tissot PRC 200, który był moim pierwszym, samodzielnym zakupem. Moja przygoda oraz pasja związana z zegarkami mechanicznymi rozpoczęła się w roku 2009, kiedy to stałem się posiadaczem wspaniałego, nowego czasomierza z automatycznym naciągiem – Maurice Lacroix Pontos Chronographe.
Zdecydowanie był to moment przełomowy, który zaważył na dalszym rozwoju mojej pasji i zmotywował mnie do znacznego pogłębienia wiedzy na temat historii zegarmistrzostwa oraz nieznanych meandrów związanych z aspektami technicznymi i konstrukcyjnymi zegarków mechanicznych. Wraz ze wzrostem wiedzy oraz świadomości zegarkowej, wzrastał też „apetyt” oraz pragnienie posiadania kolejnych czasomierzy wyposażonych w tradycyjne mechanizmy, które charakteryzują się rytmicznym „cykaniem”.
Niestety pojawił się pewien prozaiczny problem: ceny nowych zegarków mechanicznych.
Zegarki mechaniczne – kiedyś i dziś
W związku z rewolucją kwarcową, jaka miała miejsce w latach 70’ XX wieku, wiele przedsiębiorstw zajmujących się produkcją zegarków mechanicznych zbankrutowało, a pozostałe łączyły się w grupy, aby wspólnie przetrwać ten niezwykle trudny dla branży okres. Jedynie najwięksi, najbardziej znani producenci starali się podjąć „walkę” oraz konkurować z tanimi, chińskimi zegarkami, niemniej oni także musieli z czasem podporządkować się nowym realiom i rozpocząć masową produkcję zegarków wyposażonych w mechanizmy kwarcowe.
Sytuacja ta spowodowała, że produkcja zegarków mechanicznych została od tamtej pory w znacznej mierze zmarginalizowana. Historia lubi jednak zataczać krąg – w latach 90′ ubiegłego wieku można było zauważyć stopniowe ożywienie i coraz większe zainteresowanie klientów wąską wówczas ofertą czasomierzy napędzanych mechanicznie. Zegarki te stały się w wielu kręgach postrzegane, jako bardziej prestiżowe, eleganckie i luksusowe – jak każde dobro, które jest w danym momencie trudno dostępne.
Popyt na zegarki mechaniczne wzrasta nadal, co nie oznacza oczywiście, że odzyskają one utraconą pozycję i zdominują powszechnie używane zegarki kwarcowe, ale przekłada się za to na coraz szerszą ofertę oraz nowe marki, które zachęcone wzrastającym zainteresowaniem klientów, powracają do tradycji zegarmistrzostwa.
Niestety produkcja zegarków mechanicznych jest bardziej skomplikowana, czasochłonna i kosztowa niż zegarków kwarcowych oraz nadal postrzegane są one, jako dobro luksusowe, z racji czego, ich ceny często są wielokrotnie wyższe niż czasomierzy zasilanych bateriami.
I to jest moment, w którym należy wspomnieć o zegarkach vintage, czyli czasomierzach mechanicznych produkowanych w ogromnych ilościach do lat 70’ XX, które napędzane były wyłącznie mechanizmami z balansem, zębatkami, śrubkami, przekładniami i sprężyną.
Tak, jak świat współczesnych, często niezwykle zaawansowanych technicznie zegarków mechanicznych jest w stanie wiele zaoferować ich amatorom i pasjonatom, tak świat mechanicznych zegarków vintage to niekończąca się przygoda i szansa na dokonywanie stale nowych, niecodziennych i pasjonujących odkryć.
Dlatego pytanie stanowiące równocześnie temat tego wpisu, jest niezwykle aktualne i nurtuje wielu, zarówno początkujących, jak i doświadczonych kolekcjonerów oraz miłośników tradycyjnych wyrobów zegarmistrzowskich.
Zegarki mechaniczne vintage i współczesne – co je łączy, a co dzieli ?
Posiadanie zegarka mechanicznego to pewnego rodzaju filozofia życia, która wiąże się z dużo większą dbałością o detale, troską o swój czasomierz i wrażliwością na piękno. W dalszej części tego wpisu, postaram się obiektywnie przedstawić plusy i minusy zakupu nowego lub starego czasomierza mechanicznego, co pomoże niezdecydowanym w podjęciu decyzji.
Zegarki mechaniczne vintage to wszelkie czasomierze produkowane do roku około 1980. Nie sposób wymienić nawet części przedsiębiorstw, które produkowały naręczne zegarki mechaniczne od początku XX wieku, gdyż było ich niezwykle dużo. Właśnie tej dużej liczbie zakładów i przedsiębiorstw zegarmistrzowskich zawdzięczamy obecnie wspaniałą spuściznę w postaci pięknych czasomierzy. Pomimo, iż wiele z tych firm już od wielu lat nie istnieje, ich produkty przetrwały do dziś i nadal bezbłędnie odmierzają czas.
Niewątpliwą zaletą starszych zegarków mechanicznych jest ich olbrzymie zróżnicowanie. Przez dziesiątki lat produkowano wyłącznie zegarki mechaniczne, co powoduje, że amatorzy oraz kolekcjonerzy starych czasomierzy mogą wybierać w setkach przeróżnych modeli.
Kolejna kwestia to olbrzymia ilość i zróżnicowanie mechanizmów, w jakie wyposażone były zegarki produkowane do lat 70’. Ma to oczywiście związek ze znacznie większą liczbą przedsiębiorstw produkujących zegarki oraz olbrzymią liczbą firm zajmujących się głównie produkcją poszczególnych elementów zegarka lub wyłącznie mechanizmów.
Taka sytuacja otwiera przed kolekcjonerami i pasjonatami zegarków niespotykaną okazję do objęcia w posiadanie czasomierzy wyposażonych w tak zwane mechanizmy in-house za przystępną cenę. Przedsiębiorstwa takie, jak Roamer, Oris, Certina, Tissot, Cortebert, Longines, Omega, Girard Perregaux, Zenith, Rolex i wiele, wiele innych projektowały i produkowały we własnych zakładach mechanizmy, które potem napędzały ich produkty.
Obecnie na rynku funkcjonuje tylko kilku producentów, którzy dostarczają mechanizmy do niemalże wszystkich firm zegarkowych, a jedynie te droższe i często bardzo skomplikowane modele mają mechanizmy wyprodukowane we własnych zakładach danej manufaktury.
Kwestią wymagającą nadmienienia są materiały, z jakich wykonywana była kiedyś pewna część zegarków. W odróżnieniu od obecnej produkcji, która opiera się w zasadzie wyłącznie na stali i wysoko-gatunkowych surowcach, kiedyś tańsze i mniej popularne marki zegarkowe produkowały modele z gorszych materiałów. Powód jest prosty – dostępność surowców była znacznie mniejsza, ich koszt był o wiele większy, a obróbka wymagała precyzyjnych oraz specjalistycznych maszyn.
W związku z tym, marki mniej prestiżowe, ale także niejednokrotnie znane i cenione przedsiębiorstwa, wykorzystywały koperty z mosiądzu, produkowały mechanizmy z mniejsza ilością kamieni łożyskujących lub w ogóle bez nich, czy też bez systemów anty-wstrząsowych. Gorsze jakościowo mechanizmy wykazywały niestety znacznie gorszą punktualność chodu, a kiepskie jakościowo koperty nie gwarantowały zegarkom odporności na czynniki zewnętrzne takie, jak woda, wilgoć, kurz i pył.
Jeśli chodzi natomiast o zegarki prestiżowych i znanych do dziś manufaktur, ich wyroby były oczywiście bardzo wysokiej jakości, zarówno na ówczesne, jak i obecne warunki, niestety wraz ze wzrostem jakości zegarka vintage, wzrasta jego cena.
Na koniec kwestia, która bez względnie wymaga wzmianki – serwisowanie zegarków vintage oraz związane z tym koszty. Starsze zegarki mogą wymagać nieco częstszych wizyt u zegarmistrza. Ma to oczywiście związek z wykorzystaniem niekiedy gorszych i mniej wytrzymałych materiałów, z których wykonane są podzespoły, a także z zastosowania innych systemów ochrony mechanizmu przed wstrząsami, uderzeniami i uszkodzeniami. Starsze czasomierze mogą wykazywać też pewne tendencje do odchylenia pomiaru czasu, oznacza to, że mogą spieszyć jednego dnia bardziej, a innego spóźniać się. Taka sytuacja wymaga oczywiście wizyty u zegarmistrza i jego interwencji.
Ostatecznie należy powiedzieć też bardzo wyraźnie, że występują także egzemplarze produkowane na przestrzeni lat, które w ogóle nie nadają się do użytku obecnie. Mogą to być zegarki, które ozdabiają naszą kolekcję, ale nigdy nie powinny być zakładane i używane, gdyż ich mechanizm lub też elementy, z jakich został wykonany cały zegarek są technologicznie zbyt „przestarzałe” i nieprzystosowane do dzisiejszych zagrożeń, jakie zewsząd nas otaczają. Działanie silnych pól magnetycznych, groźba uszkodzenia podczas uderzenia, czy chociażby niskiej jakości, nieszczelne koperty, które nie są odporne na czynniki zewnętrzne i wodę– mogą spowodować nieodwracalne straty i zniszczenie zegarka.
Zegarki mechaniczne współczesne to czasomierze produkowane obecnie bądź modele, których produkcja ustała kilkanaście lat temu. Zegarki produkowane od około 1990 roku posiadają zupełnie inny design, często wykonane są z najwyższej jakości materiałów i wyposażone są w mechanizmy najnowszej generacji.
Pomimo marginalizacji zegarków mechanicznych od lat 70’/80’ XX wieku, prace nad rozwojem i stałym ulepszaniem mechanizmów trwają nieprzerwanie do dziś. Owocuje to powszechnym zastosowaniem coraz to nowszych, lepszych i bardziej wytrzymałych materiałów, z jakich tworzy się obecnie elementy mechanizmów, co w konsekwencji skutkuje bardzo wysokim poziomem punktualności.
Prestiżowe i luksusowe firmy produkujące mechaniczne czasomierze stale rywalizują ze sobą o to, kto wiedzie prym pośród wąskiego grona manufaktur tworzących własne werki, bogate w coraz to trudniejsze do skonstruowania i połączenia w jednym czasomierzu komplikacje (funkcje). Im bardziej skomplikowany mechanizm, tym droższy zegarek.
Do niewątpliwie wysoce trudnych do osiągnięcia należą takie komplikacje, jak chociażby tourbillon, czyli balans i mechanizm wychwytowy zaprojektowany tak, by niwelować efekty grawitacji na regulator chodu (w zwykłych zegarkach mechanicznych balans jest nieruchomy), mapy nieboskłonu, które zmieniają się wraz z upływem miesięcy i zmianą pór roku, kuranty, wybijające melodię o określonej porze dnia, wieczny kalendarz, który nie wymaga przestawiania daty przez tysiąc lat, gdyż jest stale aktualna… i wiele więcej.
Nowe czasomierze mechaniczne są zdecydowanie bardziej okazałe, posiadają w zasadzie wyłącznie koperty wykonane ze stali lub z drogocennych kruszców. Ich zewnętrzne, charakterystyczne cechy przyciągają uwagę, zdobienia i najmniejsze detale wykonane z największą precyzją wzbudzającą podziw i zachwyt.
Niewątpliwym atutem nowych zegarków jest ich wysoka odporność na wszelkiego rodzaju uszkodzenia, uderzenia bądź inne groźne czynniki występujące podczas normalnego użytkowania. Stalowe koperty, szafirowe szkła, które w zasadzie nie poddają się rysowaniu i precyzyjnie wykonane poszczególne elementy zewnętrzne gwarantują wysoki poziom odporności na kurz oraz wodę.
Dodatkowy atut stanowi fakt, iż nowe zegarki prestiżowych firm relatywnie rzadko ulegają usterkom, a jeśli nawet takowa się przydarzy, dostępność części zamiennych i duża ilość autoryzowanych serwisów gwarantuje szybką i wygodną naprawę. Niestety często wiąże się to także ze sporym kosztem, ale za wygodę i luksus zawsze zapłaci się więcej.
Nowe czasomierze mechaniczne dostępne są w zasadzie „od ręki” w większości salonów i sieci jubilerskich. Owszem, na modele najbardziej znanych i cenionych producentów czasem trzeba czekać kilka miesięcy, ale są to najczęściej egzemplarze przekraczające wartością kilkadziesiąt tysięcy złotych.
Plusy i minusy zegarków mechanicznych – vintage oraz współczesnych
Zegarki vintage:
Plusy:
– olbrzymi wybór modeli – od zegarków bardzo prostych, które wyłącznie pokazują czas, po modele niezwykle skomplikowane, z wieloma funkcjami,
– bardziej przystępne ceny – możliwość zakupu szwajcarskiego lub niemieckiego zegarka mechanicznego prestiżowej manufaktury, które obecnie są bardzo drogie i luksusowe,
– znacznie większa szansa na zakup zegarka z mechanizmem in-house,
– szansa na posiadanie historycznych modeli, bardzo rzadkich egzemplarzy lub zegarków, które na stałe zapisały się w historii zegarmistrzostwa w związku z zastosowanymi w nich przełomowymi rozwiązaniami technicznymi bądź technologicznymi,
– rzadziej spotykane i poszukiwane przez kolekcjonerów modele szybko zyskują na wartości, dzięki czemu zakup wybranych zegarków vintage może być traktowany również, jako inwestycja,
– uczucie posiadania przedmiotu wyjątkowego, stanowiącego fragment historii, często unikatowego, który jest trudno osiągalny i jest mało prawdopodobne, że ktoś inny będzie miał taki sam czasomierz,
– ciekawe wzornictwo, nietypowe materiały, niespotykany dziś styl,
– znacznie mniejsze ryzyko zakupu zegarka podrabianego. Wprawdzie pojawiają się przypadki, iż zegarki vintage są podrabiane, jak często ma to miejsce z nowymi czasomierzami, ale zdarza się to niezwykle rzadko i najczęściej są to już bardzo drogie i trudno dostępne modele,
– wielka satysfakcja z „upolowania” kompletu, czyli nie tylko zakup samego zegarka wyprodukowanego wiele lat temu, ale posiadającego także oryginalny pasek, pudełko, dokumenty i wszelkie dodatki, w jakie wyposażył go producent, kiedy opuszczał fabrykę dziesiątki lat temu.
Minusy:
– tańsze, gorsze jakościowo egzemplarze oraz bardzo stare lub źle utrzymane czasomierze często są niepunktualne, co utrudnia ich codzienne użytkowanie,
– bardzo stare zegarki mechaniczne mogą nie nadawać się do codziennego użytku ze względu na wykonanie z gorszych jakościowo materiałów, przez co są znacznie mniej lub całkowicie nieodporne na uszkodzenia oraz czynniki zewnętrzne,
– modele znanych manufaktur oraz egzemplarze wyposażone w ciekawe komplikacje potrafią kosztować często tyle samo, co dobrej klasy, nowe zegarki, a egzemplarze kolekcjonerskie, czyli modele chętnie kupowane i poszukiwane przez pasjonatów, niejednokrotnie przekraczają cenowo poziom wielu nowych czasomierzy.
– dość często koperty starszych zegarków, szczególnie produkowanych do roku około 1960, są niewielkich rozmiarów. Ma to związek z panującą ówcześnie modą i innym wymogami klientów, dlatego ówczesne zegarki męskie posiadają średnicę koperty ok. 33-35 mm, co jest aktualnie standardem w zegarkach damskich.
– potencjalne trudności z pozyskaniem części zamiennych, gdy wystąpi konieczność naprawy lub wymiany jakiegoś podzespołu mechanizmu. Ryzyko większych kosztów z tym związanych lub nawet niemożność ponownego uruchomienia czasomierza, jeśli jest to rzadki model i części do niego nie są już dostępne,
– utrata z wiekiem pewnych właściwości, jak chociażby podwyższonej wodoodporności.
Zegarki współczesne:
Plusy:
– modernizowane na przestrzeni lat mechanizmy są bardzo punktualne i niezawodne,
– najnowsze materiały, z jakich wykonane są elementy zewnętrzne oraz podzespoły zegarków gwarantują wysoką jakość wyrobów, luksusowy wygląd oraz znacznie wyższą wytrzymałość podczas codziennego użytkowania,
– duża liczba modeli z ciekawymi i bardzo skomplikowanymi mechanizmami, wyposażone w wiele funkcji świadczących o najwyższym kunszcie zegarmistrzowskim ich producentów,
– koperty współczesnych czasomierzy mechanicznych wykonane są z najwyższej jakości materiałów, posiadają piękne zdobienia, nietypowe kształty, załamania i detale, których wykonanie wymaga użycia kosztownych i precyzyjnych maszyn, często obróbki laserowej.
– powszechnie stosowane od lat 90’ przeszklone dekle pozwalają podziwiać niezwykle piękne, misternie, ręcznie zdobione mechanizmy podczas pracy,
– łatwy dostęp do części zamiennych, szybki i wygodny serwis,
– limitowane edycje umożliwiające zakup wyjątkowych czasomierzy, które są często unikatowe ze względu na niewielką liczbę wyprodukowanych egzemplarzy oraz ciekawe akcenty i detale związane z okazją, jaka inspirowała producenta do wypuszczenia limitowanej serii,
– cała gama dodatków do zegarka: pięknie zdobione i imponująco wyglądające pudełka, książki poświęcone historii danej marki, instrukcje, szmatki, opakowania podróżne, modele samochodów, samolotów i wiele innych gadżetów bądź upominków,
– prestiż związany z posiadaniem dobra niezwykle luksusowego, nawiązującego do tradycji i kojarzącego się z erą prawdziwych dżentelmenów. Zegarek mechaniczny prestiżowej manufaktury może kosztować tyle, co dobrej klasy samochód, tak więc stanowi ewidentny wyznaczyć statusu materialnego jego właściciela.
Minusy:
– przede wszystkim bardzo wysoka cena – nowe zegarki wyposażone w mechaniczne werki rozpoczynają swój poziom cenowy od około 1.200 zł – 2.000 zł i jest to cena za bardzo „proste” modele. Egzemplarze wyposażone w bardziej skomplikowane mechanizmy oraz znanych i prestiżowych manufaktur kosztują już znacznie więcej, bo od kilku / kilkunastu tysięcy złotych do nawet kilkudziesięciu i kilkuset.
– cena wzrasta wraz z prestiżem i marką producenta, pomimo, iż czasomierze napędzane są niemalże identycznym lub nawet tym samym mechanizmem. Doskonały przykład stanowi mechanizm ETA 2824-2, który jest obecnie prawdziwym „wołem roboczym” napędzającym wiele zegarków różnych marek, a mimo tego ich cena nie jest wcale taka sama: Tissot LeLocle (ok. 1.300 zł), Certina DS 1 (ok. 1.800 zł), Longines Conquest Heritage (ok. 3.500 zł), Baume & Mercier Classima Executives (ok. 7.500 zł) … itd
– modele z mechanizmami in-house są bardzo drogie i często nie osiągalne dla przeciętne zamożnego klienta,
– kosztowny serwis, który najczęściej może odbywać się wyłącznie w autoryzowanych salonach bądź punktach serwisowych danego producenta. Aktualnie przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją czasomierzy mechanicznych praktycznie wyeliminowały „zwykłych” zegarmistrzów w zakresie świadczenia usług naprawczych poprzez zamknięcie im dostępu do części zamiennych oraz wiedzy.
– serwis poza wyznaczonym punktem wiąże się z utratą gwarancji,
– niezwykle duża liczba podrabianych zegarków, szczególnie modeli znanych i luksusowych marek. Wiąże się to z groźbą, iż osoba niebędąca biegła w tematyce zegarków lub dokonująca zakupu poza autoryzowanym salonem sprzedaży naraża się na zakup podróbki, która nieraz wyglądem niemal nie odbiega od oryginału, ale posiada chiński mechanizm.
– tak, jak przeważająca część nowych samochodów, tak i nowe zegarki zaraz po zakupie i założeniu na nadgarstek tracą znacznie na wartości. Spadek wartości na przestrzeni kilku lat może sięgnąć nawet 50% w skrajnych przypadkach.
Podsumowanie – czyli, jaki zegarek ostatecznie wybrać ?
Jak doskonale wiadomo, wszystko w życiu ma plusy i minusy. Jednakże jako prawdziwy wielbiciel zegarków mechanicznych, nie mógłbym postąpić inaczej, jak potraktować ich specyficzne cechy wyłącznie w kategoriach plusów ujemnych i plusów dodatnich 🙂
Dla mnie osobiście zegarki mechaniczne – zarówno te starsze, jak i współczesne – to klasa sama w sobie, to produkty które posiadają ducha tradycji zegarmistrzowskich i są wyraźnie odmienne od powszechnie dostępnych zegarków kwarcowych.
Myślę, że najlepszym podsumowaniem tego tematu będzie porównanie zegarków do samochodów. Analogia jest niezwykle trafna, gdyż nowe auta oferują ich właścicielom przeróżne nowinki technologiczne, ciekawe wzornictwo, wysokogatunkowe materiały oraz niezawodność. Im droższy samochód, im bardziej prestiżowy producent, tym mamy większą pewność, że kupiliśmy dobro luksusowe gwarantujące nam nie tylko wyjątkowość, ale i bezpieczeństwo i pewność podczas codziennego użytkowania.
Niemniej wielu kierowców szybkich i luksusowych aut często spogląda z sentymentem lub podziwem na doskonale utrzymanego 30 letniego Mini Morris’a, 40 letnie Porsche czy 50 letnią Warszawę. Wielu chciałoby mieć w garażu wymarzony old-mobil, po pracy wsiąść w piękny kabriolet i wyruszyć w miasto lub podczas weekend’u przejechać się Mustangiem albo pięknym Dodge’em, po słonecznej autostradzie.
Podobnie jest z zegarkami współczesnymi i vintage. To czasomierze, które doskonale się uzupełniają, wspólnie tworzą niesamowicie ciekawą i burzliwą historię zegarmistrzostwa. Pod wieloma względami są bardzo podobne do siebie, ale trzeba też znać ich specyfikę oraz pewne ograniczenia, by w pełni docenić ich piękno i urok.
Dlatego myślę, iż ostateczna decyzja, co do zakupu jest już sprawą indywidualną, z doświadczenia wiem, że najlepiej posiadać oba rodzaje czasomierzy, gdyż oba oferują inne doznania i przeżycia, ale tak naprawdę istotne jest jedno:
że nie ważne czy stary, czy nowy – byle był mechaniczny !
Zobacz też: Zegarek kwarcowy czy mechaniczny – jaki wybrać ?
Witam
Otrzymałem po zmarłym teściu „spadek” 🙂 zegarek Glashutte na rękę, wygląda na model z r. 1966-7 r. ? Ma cieniutką pozłacaną kopertę z wskazówką sekundnika i datownikiem. Jest na chodzie, ale zaniosłem go do zegarmistrza, gdyż podejrzewam że dawno nie widział serwisu. Mimo, że wykonany w dawnym NRD, wygląda rewelacyjnie, pasuje do np. garnituru. Bardzo mi się podoba. Ciekaw jestem jaki będzie po wizycie u zegarmistrza. Zdjęcia i nr seryjny wysłałem do producenta w Saksonii, dowiem się, kiedy dokładnie ten egzemplarz wyprodukowano
Może ktoś z Was mi podpowie, jak to jest z azjatyckimi zegarkami? Niechlubnie kojarzą się z takimi za 20 zł, która można kupić w tzw. chińskich centrach handlowych, ale ja nie takie mam na myśli. Szukając czegoś dla siebie z umiarkowanej cenie trafiłem na taką serię https://www.otozegarki.pl/zegarki/seiko . Niewiele wiem na temat marki Seiko, opis zachęcający ale wiadomo że każdy swoje chwali. Będę wam wdzięczny za opinie.
Dzień dobry wszystkim .
Gratulacje dla autora za profesjonalne przemyślenia. Tak trzymać!
Pozdrawiam Norbert
Dziękuję ! Bardzo mi miło 🙂
Pozdrawiam
MK